‘Stress is voor mij een onuitputtelijke bron van inspiratie’

Eva Kleine begon haar carrière als arts in de psychiatrie, maakte een uitstapje naar interactieve escaperooms en vond toen haar roeping in de bedrijfsgeneeskunde. ‘Dit is het artsenvak waarin ik mijn brede kijk op gezondheid en creativiteit wél kwijt kan’

Tijdens haar studie geneeskunde en haar werk als arts in de psychiatrie merkte Eva dat er weinig ruimte was voor vernieuwend en innovatief denken. ‘Ik was voornamelijk bezig met het behandelen van patiënten door middel van medicatie, zonder structurele oplossingen voor hun problemen. Dat voelde onbevredigend. Ik stond op een kruispunt: mijn droom om arts te worden had ik waargemaakt, maar uit de praktijk haalde ik geen voldoening. Hoe nu verder?’

Van theater naar bedrijfsgeneeskunde

Kort daarna bezocht Eva een interactieve theater-escape room. ‘Ik merkte dat veel situaties daar overeenkwamen met échte werksituaties: tijdsdruk, samenwerken, noem maar op. Hieruit ontstond het idee om bedrijven te helpen met stresspreventie door middel van interactieve escaperooms.’

Zo kwam Eva in aanraking met veel verschillende organisaties en HR-afdelingen, en ontdekte ze voor het eerst de rol van de bedrijfsarts. ‘Ik leerde dat bedrijfsartsen een adviserende rol hebben in preventie en merkte dat ze ruimte krijgen voor innovatie. Toen wist ik: dit is het artsenvak waarin ik mijn brede kijk op gezondheid en creativiteit wél kwijt kan.’

Een uitdagend krachtenveld

Eva werkt inmiddels zeven jaar als bedrijfsarts bij ArboNed in Amsterdam. Wat haar het meest inspireert in haar werk? ‘Mijn spreekuren en het krachtenveld tussen werkgever en werknemer. Het is een uitdaging om professionele afstand te bewaren en niet verstrikt te raken in de dynamiek tussen aanklager, slachtoffer en redder. Als bedrijfsarts kun je een conflict niet oplossen, maar we kunnen wel faciliteren, ondersteunen en mensen in beweging krijgen zodat ze zelf verantwoordelijkheid nemen.’

In conflicten hebben stress en emoties vaak de overhand, legt Eva uit. ‘Dan ga je slecht slapen en wordt werken steeds moeilijker. De oorzaak van het probleem is dan niet medisch, maar de emoties moeten wel erkend worden. Mijn doel is om in zo’n situatie rust te creëren en te helpen bij stressreductie. Daarna werk ik aan het herstel van de communicatie tussen beide partijen, zodat zij – eventueel onder begeleiding van een mediator – kunnen samenwerken aan een oplossing.’

Meer ruimte voor emoties op de werkvloer

Eva is daarnaast betrokken bij een groot onderzoek genaamd Destress. ‘De focus ligt op vroegsignalering van stress en het ontwikkelen van een AI-tool als preventiemiddel voor werknemers en werkgevers.’ Dit combineert ze met haar promotieonderzoek, dat zich de komende jaren richt op stress en de effecten daarvan op de werkvloer. ‘Stress blijft een onuitputtelijke bron van inspiratie voor mij. Mijn missie is om meer ruimte te creëren voor emotie op de werkvloer, en om hier de juiste aandacht en tijd aan te besteden.’

‘Het kan je wereld openen’

Heeft ze nog een tip voor geneeskundestudenten of artsen die overwegen om het vak van bedrijfsarts in te gaan? ‘Loop een dagje mee! Ervaar het zelf en ontdek hoe veelzijdig en uitdagend dit vakgebied is. Het kan je wereld echt openen.’

‘Ga gewoon meelopen’

Na 15 jaar werken als huisarts merkte Saskia dat ze behoefte had aan manieren om het patiëntcontact te verdiepen. ‘De spreekkamer vond ik bijvoorbeeld veel leuker dan de onderzoekskamer. Al die buiken, kelen en oren had ik wel gezien. Ik probeerde het huisartsenvak te verbreden door meer nadruk te leggen op de begeleidende rol. Maar in de standaard gesprekken van 10 of maximaal 20 minuten is daar weinig ruimte voor.’

Patiënt coachen

Bij een bedrijfsarts waar ze contact mee had, zag Saskia die ruimte wel. ‘Hij keek bijvoorbeeld wat voor type persoon hij voor zich had en ging daar in het gesprek ook dieper op in. Dan trek je verder op met zo’n patiënt, meer als een coach.’ Haar interesse was gewekt, en ze ging online op zoek naar organisaties die haar aanspraken. Ze kwam uit bij HumanCapitalCare en legde meteen contact.

Niet stoffig

Door mee te kijken op locatie kwam Saskia al snel tot de conclusie dat er niks klopte van het stoffige imago dat ze jaren geleden tijdens haar co-schappen opdeed toen ze een paar weken meeliep met een bedrijfsarts in een grijs jasje. ‘Deze keer ging er een wereld voor mij open. Ik vind het echt mooi dat je niet alleen naar een ziekte kijkt, maar veel meer naar een persoon in een organisatie. Zo ontdekte ik dat werk enorm kan helpen om gezond te worden.’

Echt thuiskomen

Toen Saskia haar enthousiasme over HumanCapitalCare uitsprak, was de zaak snel rond. Inmiddels is ze een kleine twee jaar aan het werk en is ze acht maanden met de benodigde opleiding bezig. ‘Maar het voelt alsof ik hier al veel langer werk, ik ben hier echt thuisgekomen. Natuurlijk moet je ook als bedrijfsarts voldoen aan regels en papierwerk, maar dat weegt niet op tegen alle mooie facetten van het vak.

Rust geven

Het mooiste voorbeeld vindt Saskia de begeleiding die ze kon geven aan een werknemer met leukemie. ‘Deze ziekte hing hem als een zwaard van Damocles boven het hoofd. Het was duidelijk dat hij nooit meer kon werken. Toen heb ik hem geholpen met de zogeheten (vervroegde) IVA-aanvraag (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten), waardoor je eerder in aanmerking komt voor een uitkering. Dat geeft hem veel rust, zodat hij nog kan genieten van de tijd die hij heeft. Daar doe je het voor. De dankbaarheid die je daarbij nog krijgt, is extra fijn.’

Ervaar beroep én organisatie

Wil je weten of bedrijfsarts worden ook iets voor jou is? ‘Ga gewoon meelopen’, adviseert Saskia. ‘En kijk niet alleen naar het beroep, maar ook of de betreffende organisatie bij je past. Als zij-instromer heb ik zelf veel specialisten en huisartsen in mijn netwerk die een overstap overwegen. Ik heb dan ook al regelmatig mensen mee laten kijken. Sommigen ervaren juist dat dit niet iets voor hen is. Dat is dan ook duidelijk. Maar ik heb ook al een praktijkondersteuner en een huisarts laten meekijken die nu dezelfde overstap hebben gemaakt en werkzaam zijn in onze organisatie.’

Heb je een vraag voor Saskia of wil je een keer meelopen? Mail Saskia, s.scheffers@humancapitalcare.nl.

‘Waar de chirurg stopt, kom ik in beeld’

‘Iemand die op het werk niet op z’n plek zit of wordt overvraagd, kan echt met de gezondheid in de problemen komen.’ Aan het woord is Naomi Louisse, bedrijfsarts in opleiding. Ze was zich er nooit van bewust tot ze zelf niet op haar plek zat, stopte en even niet wist wat ze nu moest doen. ‘Ik denk dat je werk, zeker ook als arts, onderdeel is van je identiteit. Als je dat loslaat, rijst de vraag: wie ben ik zonder die rol?’

Naomi was namelijk longarts in opleiding in het ziekenhuis. ‘Dat is een mooi vakgebied, maar het ziekenhuisleven paste niet bij mij. Je hebt weinig tijd voor patiënten. En je weet nooit of je ’s avonds kunt afspreken. Als er aan het eind van de werkdag een patiënt acuut hulp nodig heeft, ben je de hele avond aan het werk.’

Sociale geneeskunde

Toen ze stopte, was het wel de vraag: wat nu? ‘Ik ging naar de site van de KNMG, want nu ik het ziekenhuisleven achter me zou laten, wist ik niet goed wat er nog meer mogelijk was. Op de opleiding geneeskunde word je vooral klaargestoomd voor het ziekenhuis of voor huisarts. En dan was er nog een hoekje sociale geneeskunde, maar eigenlijk wist ik niet wat het was.’

‘Ik heb daarom meegelopen met andere specialismen. Van ouderenzorg tot arts infectieziektebestrijding en van cosmetisch arts tot bedrijfsarts.’ Via de site bedrijfsartsworden.nl liep ze een dag mee bij de Arbo Unie. ‘Daar merkte ik dat leuk werk een positieve invloed heeft op je gezondheid. Van die relatie tussen werk en gezondheid was ik mij niet eerder bewust.’

Ik begin waar het ziekenhuis eindigt

Hoewel je als bedrijfsarts niet opereert en geen medicijnen voorschrijft, is het vak wel degelijk medisch, zegt Naomi. ‘Als de chirurg klaar is en de patiënt naar huis mag, kom ik in beeld. Denk aan iemand met een pacemaker. Kan die patiënt op z’n werk weer aan de slag met apparaten met bepaalde elektromagnetische straling? Die vraag komt bij mij terecht.

Ander voorbeeld is een werknemer met parkinson die ze begeleidt. ‘Hij is pas begin veertig en de ziekte wordt alleen maar erger. Mijn meerwaarde is om steeds te kijken of het werk nog past. Zo gaat zijn fijne motoriek achteruit. Mede dankzij een toetsenbord met een lichtere aanslag kan hij zijn werk nog blijven doen. Dat is belangrijk, want veel mensen halen voldoening en eigenwaarde uit hun werk.’

Naomi komt ook werknemers tegen met een burn-out en dat vraagt weer een hele andere aanpak. ‘Je probeert de oorzaken van de burn-out weg te nemen, want anders lap je iemand op en help je die op weg naar de volgende burn-out.’

Rouw

Soms komt de bedrijfsarts samen met een werknemer tot de conclusie dat werken echt niet meer gaat. ‘Dat is een rouwproces voor veel mensen. Want je verliest bijna een deel van je identiteit. In zo’n traject – maar eigenlijk in elke situatie – is het enorm belangrijk om samen met de werknemer alle opties en scenario’s na te gaan. Dan dringt de onvermijdelijke conclusie zich soms vanzelf op, ook bij de zieke werknemer. Dat kan het rouwproces iets verzachten.’

Midden in de samenleving

‘Het vak is breed: van preventie tot re-integratie. Je werkt met mensen met fysieke en psychische problemen. En je kan mensen echt helpen om een gezonde stap in hun werkzame leven te zetten. En je komt op plekken waar je normaal niet komt: in fabriekshallen, op bouwplaatsen. Je staat letterlijk midden in de samenleving. Dat is de charme van het vak.’

Loop een keer mee!

Nog een jaar en dan is Naomi afgestudeerd als bedrijfsarts. Ze hoopt dat meer geneeskundestudenten in de zoektocht naar hun specialisatie verder kijken dan alleen het ziekenhuis. Daarom is Naomi nu ook een van de ambassadeurs van bedrijfsartsworden.nl. ‘Loop zeker een keer mee met een bedrijfsarts. Via bedrijfsartsworden.nl is dat zo geregeld en je zult verrast zijn door de veelzijdigheid van het vak.’

‘Het is een eer om zo dicht bij mensen te mogen staan’

Janneke Valk startte haar carrière begin jaren 90 als huisarts in een klein dorp op het Friese platteland. Een mooie en leerzame periode waar ze met veel plezier aan terugdenkt. Ze was dan ook helemaal niet op zoek naar een nieuwe uitdaging, maar toen ze toevallig via een kennis meer over het vak van bedrijfsgeneeskunde hoorde, kon ze het niet meer loslaten.

‘Mensen begeleiden in een vaak lastige periode in hun leven en al die inkijkjes op verschillende werkplekken; ik werd er meteen enthousiast van. Ook ontdekte ik dat het beter te combineren was met mijn jonge gezinsleven. Ik besloot het roer om te gooien en ging in opleiding bij een toenmalige arbodienst bij de GGD in Groningen.’

Een eer
Van die keuze heeft ze geen moment spijt gehad en inmiddels werkt Janneke al jaren als zelfstandig bedrijfsarts in Noord-Nederland. ‘Werk is belangrijk voor mensen. Bijna iedereen die ik in mijn spreekkamer zie, wil er alles aan doen om weer lekker en in balans te kunnen werken. Samen gaan we op zoek naar een passend traject richting herstel en dat is elke keer weer een indrukwekkend proces. Het gaat niet alleen om medische kennis, je gaat ook in gesprek over drijfveren, angsten, normen en waarden. Het voelt als een eer om zo dicht bij mensen te mogen staan.’

Gezonde werkomstandigheden
Ook het adviseren van werkgevers op het gebied van arbeidsomstandigheden vindt Janneke interessant. ‘Het doet een beroep op de brede kennis van de bedrijfsarts én het biedt mogelijkheden om preventie aan te pakken bij de bron. Want natuurlijk kun je investeren in vitale medewerkers door een sportabonnement te bieden. Maar zonder gezonde werkomstandigheden met aandacht voor zaken als werk-privébalans en eigen regie, ben je nergens. Daar ligt een mooie rol weggelegd voor werkgevers en ik help ze op weg.’

Aios begeleiden
Afgelopen jaren heeft Janneke nog een extra uitdaging gevonden: ze is opleider geworden en heeft samen met twee collega’s een eigen opleidingsinstelling. ‘Geweldig vind ik het, om aios te begeleiden. Ze bieden een frisse blik op zaken en de samenwerking met deze jonge en vaak ambitieuze artsen doet me altijd weer opnieuw beseffen hoe mooi en veelzijdig ons vak is; de bedrijfsgeneeskunde is constant in beweging.’

Wil je een vraag stellen of een dagje meelopen? Mail Janneke.

‘Tijd om door te vragen, uitleg te geven’

Tijdens zijn geneeskundestudie kreeg hij nauwelijks wat mee van bedrijfsgeneeskunde. Een meeloopdag met een enthousiaste collega opende hem de ogen. Boyd Thijssens zag wat het werk van een bedrijfsarts in de praktijk inhoudt en was geboeid. ‘Het mooie van de bedrijfsgeneeskunde is dat je op veel vlakken iets kan betekenen voor iemand. Je kijkt niet louter naar het ziektebeeld, er is tijd om door te vragen en uitleg te geven.’ Inmiddels werkt Boyd als bedrijfsarts bij De Nieuwe Arts. Naast zijn werk is hij fanatiek krachtsporter. ‘Als bedrijfsarts stippen we vaak het belang aan van een goede werk-privé-balans. Dat geldt natuurlijk ook voor mij zelf.’

Boyd vertelt graag over zijn vak. Wil je een dagje met hem meelopen of een vraag stellen? Mail Boyd!

‘Als gemotiveerde arts kan ik helemaal mijn ei kwijt’

Bart van Leeuwen had tijdens de coschappen het geluk dat hij mee mocht lopen met een bevlogen bedrijfsarts die hem de mogelijkheden van het vak liet zien. Inmiddels is hij sinds maart 2017 in opleiding tot bedrijfsarts . Het is een keuze waar hij nog geen moment spijt van heeft gehad. ‘De bedrijfsgeneeskunde is momenteel weer volop in ontwikkeling. Als gemotiveerde arts kan ik hierin helemaal mijn ei kwijt. Het is bijvoorbeeld erg mooi om te zien hoeveel je voor mensen kan betekenen buiten de curatieve sector om. Je bent een soort kennisbank. Als je zoals ik een half uur per cliënt hebt, kun je kennis delen met mensen waar ze ook echt iets aan hebben.’

‘Je komt op allerlei werkplekken’

Femke wilde aanvankelijk neuroloog worden. Maar eerst wilde ze wat geld verdienen om te reizen. Dat deed ze bij een arbodienst in de Botlek, waar ze terechtkwam bij heel bijzondere werkplekken. Op dat moment kantelde haar beroepskeuze. ‘Ik vond dat werk zo leuk dat ik ben gebleven en uiteindelijk in opleiding voor bedrijfsarts ben gegaan. Ik heb er nooit spijt van gekregen. Als bedrijfsarts bij ArboNed ontmoet ik nog steeds de meest uiteenlopende mensen. Heerlijk vind ik dat. Niets maakt me zo blij als dat sprankje in de ogen van een enthousiaste medewerker die laat zien wat hij of zij vol passie doet, of dat nu een industrieel cleaner op een booreiland is, een directrice van een onderwijsinstelling of een planner bij een transportbedrijf. Nog mooier is het als mensen op zo’n manier terugkomen van een ziekteperiode. Dan weet je zeker dat je wat hebt kunnen betekenen als bedrijfsarts.’

Wil je een vraag stellen of een dagje meelopen? Mail Femke.

‘Naar de mens kijken, niet alleen naar de aandoening’

Tijdens zijn eerdere werkzaamheden als anios huisartsgeneeskunde, neurochirurgie en neurologie liep hij steeds tegen het tijdsgebrek bij deze disciplines aan. De focus lag vaak op de aandoening, voor het plaatje eromheen was geen ruimte. Dat vond Jeffrey Schaap zonde. ‘Naar de mens kijken, niet alleen naar de aandoening. Dat is wat mij zo aantrekt in het vak bedrijfsgeneeskunde. Als bedrijfsarts heb ik nu de tijd om iemand te leren kennen. Ik begeleid mensen tijdens een langere periode en heb per consult een half uur de tijd . Hierdoor kan ik verder kijken dan alleen het ziektebeeld. Zo kan ik mensen ondersteunen op heel veel vlakken en ze proberen verder te helpen met hun leven.’

In november 2017 is Jeffrey begonnen bij Zorg van de Zaak. Sinds september 2018 is hij er in opleiding tot bedrijfsarts. Hij geniet niet alleen van de ruimte om mensen goed te begeleiden, maar ook van de balans tussen werk en privé die het vakgebied hem biedt. Het geeft hem, naast de uitdaging van zijn werk, de mogelijkheid om ook een aanwezige vader voor zijn twee zoontjes te zijn.

Heb je een vraag voor Jeffrey of wil je een dagje meelopen? Mail Jeffrey.

‘Iedere situatie, iedere klant is anders’

Karin ging na haar studie eerst aan de slag in de orthopedie, toch koos ze uiteindelijk voor de bedrijfsgeneeskunde. Als bedrijfsarts ben je een medisch generalist en moet je kennis hebben van het bedrijfsleven en de wetgeving. ‘Ik ben vaak op stap, op weg naar klanten. Iedere situatie is anders, iedere klant is anders. Het werken op locatie en de grote afwisseling in het soort problematiek waar je als bedrijfsarts mee te maken hebt, maken het werk voor mij uitdagend en interessant.’ Karin is werkzaam als zelfstandig bedrijfsarts.

Heb je een vraag voor Karin of wil je een dag meelopen? Mail Karin.

‘Het beste van twee werelden’

Madelijn houdt van afwisseling en uitdaging. Van alledaagse praktijk én van verdiepend onderzoek. Sinds 2015 voert ze haar eigen bedrijf: WIJZ-bedrijfsgeneeskunde. Tegelijkertijd is ze aan het promoveren op het onderwerp ‘de invloed van de overheid op de positie van de bedrijfsarts’. Een mooie combi, die haar energie geeft. ‘In mijn dagelijkse werk als bedrijfsarts kan ik al mijn kennis en kunde inzetten om mensen en organisaties gezond te maken en gezond te houden. In mijn promotieonderzoek richt ik me met name op de impact van de overheid op ons takenpakket, onze kennis en ervaring en onze autonomie en wat dat betekent voor onze positie bij de begeleiding van werknemers. Zo heb ik het beste van twee werelden. De breedte van het vak en de mogelijkheid om dieper te graven.’

‘Na eerste werkdag wist ik: dit geeft mij energie!’

Michels pad naar de bedrijfsgeneeskunde begon in het verre zuiden van Nederland. Aan de Maastricht University startte hij met de opleiding geneeskunde. Al snel realiseerde Michel zich dat hij liever niet in een ziekenhuis wilde werken. Daarom startte hij na de geneeskundestudie met de opleiding tot psychiater. Daar heeft hij met plezier een aantal jaar nuttige ervaring opgedaan, maar uiteindelijk zocht hij toch naar een vak waar hij meer kon betekenen op het gebied van functioneel herstel. Zodoende kwam hij in aanraking met het vak van de bedrijfsarts. ‘Eerlijk gezegd had ik nooit serieus overwogen om dit vakgebied in te gaan. Het beeld wat ik er oorspronkelijk van had was niet erg levendig, maar ik was positief verrast. Na mijn eerste werkdag wist ik het meteen: dit geeft mij energie!’

Als bedrijfsarts kan Michel zijn eigen stijl en zijn eigen interesses meenemen in gesprekken met werknemers en werkgevers. Naast zijn werk is hij vaak te vinden in de (thuis)gym. Hij streeft naar een gezonde leefstijl en neemt dat ook mee in zijn werk  als bedrijfsarts. Hoe word of blijf je fit? En hoe kun je in goede gezondheid je werk uitoefenen? Michel vindt het prachtig om dit soort adviezen te combineren met zijn specifieke expertise : de mentale gezondheid van werknemers.

Wil je een vraag stellen of een dagje meelopen? Mail Michel.

‘Veel vrijheid om op eigen manier te werken’

Het duurde even voor Stefan van Vuuren de afslag bedrijfsarts nam. In 2010 studeerde hij af als arts. Daarna promoveerde hij bij pathologie en kinderurologie. Tijdens zijn promotie ontdekte hij dat hij graag met mensen praatte – dat deed hij eigenlijk veel liever dan opereren. Er volgde een overstap naar de psychiatrie. Toch bleef ook toen de vraag spelen hoe mensen verder leven na een diagnose. Die interesse werd verder aangewakkerd aan de keukentafel. ‘Mijn vrouw is HR-director en wees mij op het belang van goed advies in dit soort situaties. Toen heb ik de stap gezet. Een goede stap! Als bedrijfsarts heb ik veel vrijheid. Ik kan mensen echt helpen, vaak sneller dan in de reguliere zorg.’

‘Het vak zo leuk maken als je maar wil!’

Suzanne’s droom was om neonatoloog te worden. Na een hele tijd solliciteren was ze genoodzaakt haar horizon te verbreden naar andere vakgebieden binnen de geneeskunde. Eerst nam ze een duik in de longgeneeskunde, vervolgens deed ze een paar maanden onderzoek. Uiteindelijk maakte ze de overstap naar de bedrijfsgeneeskunde. Dat beviel zo goed, dat ze toen de volledige opleiding tot bedrijfsarts is gaan volgen. Al snel ontdekte ze dat het grauwe beeld wat men soms nog heeft bij het vak geheel onterecht was. ‘Saai is het zeker niet. Als bedrijfsarts kom ik op allerlei plekken terecht. Ik neem een kijkje in de keuken bij veel verschillende bedrijven en verdiep me in alle processen om hen zo goed mogelijk te kunnen adviseren. Daarmee help ik werknemers naar hogere niveaus van duurzame inzetbaarheid, op mentaal, fysiek én sociaal niveau. Dat vind ik heel belangrijk. Net als het preventief bezig zijn binnen mijn vakgebied om verzuim te voorkomen.’

Inmiddels is Suzanne afgestudeerd en volleerd bedrijfsarts. Sinds juni 2019 werkt ze als bedrijfsarts bij Healthcare. Ze haalt niet alleen veel voldoening uit het verder helpen van werkenden, maar vindt ook de groeimogelijkheden erg fijn. De mogelijkheid om binnen de bedrijfsgeneeskunde verder te specialiseren – in bijvoorbeeld oncologie of longgeneeskunde – betekent voor haar dat het werk zeker nooit saai wordt. ‘Je kunt het vak zelf zo leuk maken als je maar wil, zeg ik altijd.’

Wil je een vraag stellen of een dagje meelopen? Mail Suzanne.